بررسی تغییرات زمانی فرسایش شیاری در خاک حساس به فرسایش تحت باران‌های با شدت متفاوت

Authors

  • مجید فرومدی دانشجوی دکتری، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
Abstract:

فرسایش شیاری، یکی از عوامل اصلی هدررفت خاک در سازندهای مارنی است. این سازندها بسیار حساس به فرآیندهای فرسایش آبی بوده و گستره نسبتاً بزرگی را در برخی حوزه‌های آبخیز مناطق خشک و نیمه‌خشک دربر می‌گیرد. اطلاعات در مورد تغییرات زمانی فرسایش شیاری طی یک رخ‌داد بارندگی و تأثیر ویژگی‌های جریان بر آن می‌تواند در شناخت فرآیند فرسایش شیاری در دامنه‌ها کمک نماید. از این رو، این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی فرسایش شیاری و ویژگی‌های جریان در خاک مارنی تحت باران‌های با شدت متفاوت انجام شد. آزمایش در 10 رخ‌داد باران شبیه‌سازی شده با شدت‌های متفاوت از 10 تا 100 میلی‌متر بر ساعت به مدت ثابت یک ساعت با سه تکرار در شرایط آزمایشگاهی انجام گرفت. نمونه‌های خاک از سازندهای مارنی در غرب زنجان برداشت شد و در فلومی به طول چهار متر و عرض 94/0 متر و با شیب 10 درصد ریخته شد. فرسایش شیاری در کنار ویژگی‌های جریان (دبی و غلظت جریان) در فاصله زمانی پنج دقیقه از آغاز رواناب در هر یک از باران‌های شبیه‌سازی شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تفاوت‌های اساسی از نظر زمان آغاز جریان، دبی جریان، غلظت جریان و فرسایش شیاری بین شدت‌های بارندگی وجود داشت (0001/0>p). جریان شیاری و فرسایش شیاری با افزایش شدت بارندگی سریع‌تر اتفاق افتاد. فرسایش شیاری با گذشت زمان به‌شدت افزایش یافت و در زمان‌های پایانی (حدود 45 دقیقه) تقریباً ثابت شد. غلظت جریان نیز الگویی مشابه با فرسایش شیاری نشان داد. با این حال، دبی جریان در زمان‌های پایانی افزایش چشم‌گیر پیدا کرد. به‌طورکلی این پژوهش نشان داد که با تغییر شدت باران، آستانه وقوع فرسایش شیاری و اوج آن طی بارندگی تغییر کرد. هم‌چنین روند تغییرات فرسایش شیاری طی بارندگی، با افزایش شدت بارندگی شدید شد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تغییرات زمانی تولید جریان و فرسایش شیاری در خاک مارنی تحت شدت‌های مختلف باران

سابقه و هدف: فرسایش شیاری، یکی از عوامل اصلی هدررفت خاک در سازندهای مارنی است. این سازندها بسیار حساس به فرآیندهای فرسایش آبی بوده و گستره نسبتاً بزرگی را در برخی حوزه‌های آبخیز مناطق خشک و نیمه‌خشک دربرمی‌گیرد. فرسایش شیاری به عنوان پدیده‌ای فعال در این سازندها بوده و به طور زمانی طی سال، از رخ‌دادی به رخ‌داد دیگر یا طی یک رخ‌داد بارندگی تغییر می‌کند. تغییرات زمانی فرسایش شیاری طی یک رخ‌داد بار...

full text

تغییرات دینامیک غلظت رسوب در فرسایش شیاری در آزمایش‌های مزرعه‌ای

This study aimed to investigate the dynamic changes of rill erosion and evaluate the ability of Hairsine-Rose model in estimation of sediment concentration. The experiments were carried out at the Soil and Water Conservation Research Station of Tehran University in Kuhin, Qazvin. Four flow rates were tested at three slopes in trapezoidal hand-made rills of 3 m long and 5 cm base width. Outflows...

full text

تعیین فرسایش پذیری شیاری در برخی خاک های استان زنجان تحت باران شبیه سازی شده

فرسایش شیاری عبارت از فرآیند جدا شدن و انتقال ذرات خاک توسط جریان متمرکز رواناب است. این فرسایش شکل رایج فرسایش آبی در دامنه ها می باشد. فرسایش پذیری شیاری بیان گر میزان جدا شدن ذرات خاک و انتقال آنها توسط نیروی برشی جریان متمرکز است. این آزمایش به منظور تعیین فرسایش پذیری شیاری در برخی خاک های استان زنجان تحت باران شبیه سازی شده انجام گرفت. برای این منظور نمونه هایی از هشت خاک با بافت مختلف شا...

full text

هدررفت خاک در شیارها و تغییرات زمانی آن طی بارندگی در خاک‌های با بافت مختلف

فرسایش شیاری فرآیند جدا شدن و انتقال ذرات خاک توسط جریان متمرکز روان­آب بر روی دامنه­ شیب­دار است. این فرسایش نقشی مهم در هدررفت خاک در دامنه­ها دارد. ویژگی­های مختلف خاک با تأثیر بر مقاومت آن در برابر ضربه قطرات باران و تنش برشی روان­آب، بر گسترش فرسایش شیاری اثر می­گذارند. هدف از این آزمایش، بررسی فرسایش شیاری در خاک­های با بافت­ مختلف و تعیین تغییرات زمانی آن طی بارندگی بود. برای این منظور ه...

full text

تغییرات شاخص‌های جریان و فرسایش‌پذیری شیاری تحت تأثیر شدت باران در خاک مارنی

فرسایش شیاری که در نتیجه تمرکز رواناب بر شیب به وجود می‌آید، یکی از انواع مهم فرسایش خاک در دامنه‌ها به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک با پوشش گیاهی ضعیف است. به همین دلیل، شناخت عوامل مؤثر بر آن از اولویت بالایی برخوردار است. فرسایش‌پذیری شیاری بیان‌گر سهولت جدا شدن ذرات خاک و انتقال آن‌ها توسط نیروی برشی آب در شیار است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر شدت باران بر تنش برشی جریان (t) و فرسایش‌پذیر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 7  issue 2

pages  135- 147

publication date 2019-08-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023